Καθώς πλησιάζουμε στο τέλος της άνοιξης, είναι μια καλή ευκαιρία να αναρωτηθούμε: Αφήσαμε την άνοιξη να έρθει στην ψυχή μας; Αν ναι, με ποιους τρόπους το κάναμε και πώς μπορούμε να το επαναλάβουμε στο μέλλον; Κι αν όχι, τι είναι αυτό που μας εμποδίζει και τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό;
Πολλές φορές στη ζωή μας, ο χειμώνας μέσα μας κρατάει παραπάνω απ’ όσο περιμέναμε, ή έρχεται νωρίτερα απ’ ό,τι είχαμε προβλέψει, ή είναι πιο βαρύς, πιο επώδυνος, πιο σκοτεινός απ’ ό,τι θα θέλαμε ή είχαμε σχεδιάσει. Αρνητικά συναισθήματα, βαριές και επώδυνες σκέψεις, έλλειψη καλής διάθεσης, αδυναμία να χαρώ και να απολαύσω, είναι όλες καταστάσεις που μας καθηλώνουν και μοιάζει να κάνουν τον χρόνο να σταματά και να μας αφήνει μετέωρους ανάμεσα στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον.
Μια δύσκολη περίοδος στη ζωή μας, μια απώλεια, μια κακή σχέση, ένα τραύμα ζωντανό από το παρελθόν, μια αποτυχία, φέρνουν στην επιφάνεια αρνητικά συναισθήματα, κι αυτά με τη σειρά τους οδηγούν σε αρνητικές συμπεριφορές, μερικές από τις οποίες μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για εμάς ή/ και για τους γύρω μας. Μας αλλάζουν τα αρνητικά γεγονότα, γιατί μας φέρνουν αντιμέτωπους με τα σκοτεινά μας κομμάτια, με τις πληγές μας που είναι ανοιχτές, με την εικόνα του εαυτού μας που δεν έχουμε ακόμα αποδεχτεί, αγκαλιάσει, συγχωρέσει (συν+χωρώ= κάνω χώρο για να μπορώ να συνυπάρξω).
Επιπλέον, η θλίψη, το πένθος, η κούραση- εξόντωση, η απογοήτευση, ο πόνος, ο θυμός, η ματαίωση, η απόρριψη, κ.α., είναι συναισθήματα, που δεν έχουμε μάθει να διαχειριζόμαστε. Μεγαλώνοντας γεμίσαμε με πεποιθήσεις (“πρέπει”), που ήταν, και είναι πολλές φορές ακόμα, αποτρεπτικές ως προς την βίωση των αρνητικών συναισθημάτων: “πρέπει να φανείς δυνατός-η”, “μην θυμώνεις”, “μην κατσουφιάζεις”, “μην στεναχωριέσαι”, “δεν πρέπει να αντιδράς”, “πρέπει να συμμορφωθείς”, “πρέπει να είσαι τέλειος-α, αρεστός-η, αποδεκτός-η, ικανός-η κ.α.”.
Κατά συνέπεια, όταν οι συνθήκες της ζωής ή των σχέσεων μας, μας αναγκάζουν να βιώσουμε κάτι που πάει κόντρα σε αυτές τις πεποιθήσεις (ας βάλει ο καθένας εδώ τα δικά του “πρέπει”), νιώθουμε αυτομάτως ότι βρισκόμαστε υπό το καθεστώς απειλής. Νιώθουμε ότι αν δεν πράξουμε σύμφωνα με αυτό που υπαγορεύουν οι αξίες-πεποιθήσεις μας, θα αφανιστούμε. Και ταυτόχρονα, αν αφεθούμε να βιώσουμε τα δύσκολα συναισθήματα, που το παρόν μας καλεί να βιώσουμε, πάλι θα αφανιστούμε… Τότε, ενεργοποιούνται αυτόματα- υποσυνείδητα δηλαδή- οι μηχανισμοί άμυνας μας (ο καθένας έχει τους προσωπικούς του), οι οποίοι αποτελούν το “οπλοστάσιο” μας ενάντια στην επικείμενη απειλή.
Η απώθηση, η ωραιοποίηση, η μετάθεση, η αποφυγή, η προβολή, είναι μερικοί από τους τρόπους (μηχανισμούς άμυνας), που το υποσυνείδητο μας επιλέγει, για να μας προστατεύσει από την διπλή απειλή: αυτή του να βιώσουμε αρνητικά συναισθήματα κι αυτή του να αλλάξουμε, να ανατρέψουμε δηλαδή τις πεποιθήσεις μας. Σαν αποτέλεσμα, η επαφή με το εδώ και τώρα, η έκφραση και η εκτόνωση του συναισθήματος, που η δύσκολη συνθήκη μου προκαλεί, καταστέλλεται ή αναβάλετται.. Ο χειμώνας στην ψυχή μας δηλαδή, αντί να έρθει φυσικά, συναντά αντίσταση και άρνηση…Εξ’ ου και η μεγάλη του διάρκεια.
Τι κάνουμε λοιπόν, αν δεν θέλουμε να διαρκούν πολύ οι “χειμώνες” μας; Αν δεν θέλουμε να αρρωσταίνουμε ψυχικά, και ενίοτε σωματικά και πνευματικά; Αυτό που χρειάζεται είναι απλά να αφήσουμε τις δυσκολίες να έρθουν χωρίς να προβάλουμε αντίσταση…Να τις αποδεχτούμε σαν μέρος της ζωής μας.. Να καλωσορίζουμε τους χειμώνες μας. Να τους γιορτάζουμε. Να προετοιμάζουμε τον εαυτό μας γι’ αυτούς. Να δημιουργούμε ένα κλίμα θαλπωρής, προστασίας και ζεστασιάς στον εσωτερικό μας κόσμο, έτσι ώστε ο εαυτός μας να μην μείνει εκτεθειμένος στις δυσκολίες και στις προκλήσεις. Ώστε να μην βιώσει εγκατάλειψη, αλλά αγάπη, νοιάξιμο, φροντίδα. Οι δύσκολες στιγμές γίνονται ασήκωτες όταν εγκαταλείπουμε τον ίδιο μας τον εαυτό…
Η υπαρξιακή μοναξιά, σύμφωνα με τους φιλόσοφους- υπαρξιστές, είναι απαραίτητη κι απελευθερωτική, στις δύσκολες αποφάσεις της ζωής. Το χρειαζόμαστε το να πάρουμε λίγο χρόνο, να μείνουμε λίγο μόνοι, να ακούσουμε το συναίσθημα μας τι έχει να μας πει, να θεραπεύσουμε το σώμα μας, που το έχει τσακίσει το στρες, να ξεκουράσουμε το πνεύμα μας από την συνεχή βοή κι οχλαγωγία της κοινωνικής ζωής. Η αποξένωση αντίθετα, από τον ίδιο μας τον εαυτό, ο διασκορπισμός μας, προς οτιδήποτε εξωτερικό, που μας αποπροσανατολίζει από τον πυρήνα της προσωπικότητας μας, μπορεί να αποβεί μοιραίος απέναντι στις προκλήσεις της ζωής. Όταν δυσκολεύομαι σε κάτι και ψάχνω συνεχώς λύσεις έξω από εμένα, στους άλλους, στην κοινωνία, στην θρησκεία, στις διάφορες επιστημονικές θεωρίες, διασκορπίζομαι…Όταν χρειάζεται να δώσω έναν αγώνα, είτε με την υγεία μου, είτε στον επαγγελματικό χώρο, είτε στις προσωπικές μου σχέσεις κλπ., και έχω δίπλα μου ανθρώπους που κοιτάνε μόνο το προσωπικό τους συμφέρον, διασκορπίζομαι… Όταν έχω μια εικόνα για τον εαυτό μου που είναι αρνητική και αναζητώ συνεχώς κάποιον ή κάποιους να με αναγνωρίσουν, να με θαυμάσουν, να με επιβεβαιώσουν, διασκορπίζομαι… Όταν δεν αναλαμβάνω την ευθύνη του εαυτού μου, των συναισθημάτων μου, των επιλογών μου και αναζητώ πάντα κάπου αλλού να ρίξω την ευθύνη…διασκορπίζομαι.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην διασκορπιστούμε; Για να αντέξουμε στις δυσκολίες και να διαχειριστούμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις, τα τραύματα και τις πεποιθήσεις, που αυτές κουβαλούν μαζί τους; Η ψυχοθεραπεία θα έπρεπε να είναι η πρώτη μας επιλογή σε αυτές τις περιπτώσεις… Η επαφή με τις τέχνες, επίσης, είναι θεραπευτική: η ποίηση, το θέατρο, η λογοτεχνία, η μουσική αγγίζουν όλα τα κομμάτια της ψυχής μας κι ενεργοποιούν το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο μας, προσπερνώντας τους μηχανισμούς άμυνας, φέρνοντας μας σε επαφή με τον πυρήνα της ύπαρξης μας. Η σωματική άσκηση επιπλέον, η επαφή με την φύση, μια σχέση αγάπης, η πίστη μας στον Θεό και η συνεχής αναζήτηση Του, είναι όλα πράξεις που μας βγάζουν από το αδιέξοδο, μας δίνουν κίνητρο, μας θεραπεύουν πολλές φορές και μας δίνουν ελπίδα και μας ενδυναμώνουν, απέναντι στις προκλήσεις της ζωής. Αρκεί να δούμε και να πιστέψουμε ότι είμαστε ελεύθεροι να τα επιλέξουμε!
Πώς έρχεται λοιπόν η άνοιξη μέσα μας;… Μόνο αν έχει προηγηθεί ο εσωτερικός μας χειμώνας. Για να βιώσουμε αυθεντικά και συνειδητά, κι όχι φτιαχτά ή προσποιητά, συναισθήματα χαράς, απελευθέρωσης, ολοκλήρωσης, ηρεμίας κι ανάτασης, αναγέννησης κι αγαλλίασης, πρέπει πρώτα να επιτρέψουμε στις δυσκολίες της ζωής να μας αλλάξουν, να μας ανοίξουν ρωγμές, να μας γεμίσουν με φως και να μας μεταμορφώσουν.
Η πεταλούδα, εδώ και αιώνες, ζει την άνοιξη, αλλά προετοιμάζεται γι’ αυτήν όλο το χειμώνα…Εμείς;;;
