“Ανακουφιστική φροντίδα”

Τι όμορφη φράση! Και πόσα πολλά μπορεί να υπονοεί…

Η ανακουφιστική, ή αλλιώς παρηγορητική φροντίδα, είναι μια προσέγγιση για την βελτίωση της ποιότητας ζωής ενός ασθενούς, ανεξάρτητα από το στάδιο της ασθένειας του. Συνήθως, γίνεται αναφορά στην ανακουφιστική φροντίδα όταν μιλάμε για ασθενείς με καρκίνο, οι οποίοι βρίσκονται σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση και τους παρέχεται υποστήριξη σε κάποιον ξενώνα ή στο σπίτι, από μια διεπιστημονική ομάδα γιατρών, νοσηλευτών και ειδικών… “Η παρηγορητική φροντίδα επικεντρώνεται στην παροχή ανακούφισης από τα συμπτώματα και το άγχος μιας ασθένειας” (Laura Gelfman).

Σε αυτό το άγχος θα ήθελα ν’ αναφερθώ εδώ, χωρίς να επικεντρωθώ μόνο στον καρκίνο, αλλά γενικότερα στο άγχος ή και στο στρες που προκαλείται στο άτομο, όταν αντιμετωπίζει μια κατάσταση δύσκολα αναστρέψιμη, αλλά και στη σημασία ύπαρξης μια ποιότητας ζωής, ώστε να υπάρξει ανακούφιση, παρηγοριά κι ελπίδα. Ας δούμε όμως μερικές περιπτώσεις, όπου η ψυχική μας υγεία κλονίζεται και διαταράσσεται καθοριστικά, εξαιτίας μιας επώδυνης κατάστασης και του μόνιμου άγχους που αυτή προκαλεί:

• 1. η ψυχική ασθένεια από μόνη της είναι μια συνθήκη, όπου νιώθω ότι είμαι αποκομμένος από το περιβάλλον μου και όσο και να προσπαθώ δυσκολεύομαι να ενταχθώ, κι αυτό συνεπάγεται έντονο στρες
• 2. τα τραυματικά γεγονότα στην παιδική ηλικία, έχουν σαν αποτέλεσμα το μετατραυματικό στρες, το οποίο μπορεί να κρατήσει χρόνια, και το άτομο μεταφέρει την εμπειρία από το τραυματικό γεγονός και τα συναισθήματα που αυτό έχει προκαλέσει, στην εκάστοτε καθημερινότητα του
  • 3. η απώλεια κάποιου αγαπημένου, αλλά και η οποιουδήποτε είδους απώλεια και το πένθος που συνεπάγεται, μπορεί να καθηλώσει το άτομο σε μια κατάσταση μόνιμου στρες, το οποίο φυσικά επηρεάζει τη ζωή του
    • 4. η σωματική αναπηρία και η οποιαδήποτε ασθένεια, την οποία κουβαλά το άτομο από την γέννηση ή αποκτά κάποια στιγμή στη ζωή του, έχουν σαν επακόλουθο ένα μόνιμο συναίσθημα άγχους, που μπορεί να μετατραπεί σε χρόνιο στρες και να επηρεάσει αρνητικά την καθημερινότητα του
      • 5. τα γηρατειά είναι ακόμα μια αμετάκλητη συνθήκη στην οποία εισέρχεται κάποια στιγμή ο άνθρωπος και η οποία χρήζει μιας διαφορετικής μεταχείρισης, ώστε να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω…

Η λίστα μας θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ ακόμα, αν βάλει ο καθένας από εμάς, όλα τα επώδυνα γεγονότα που σαν πρόσωπο, αλλά και σαν μέλος μιας ομάδας ή μιας κοινωνίας, μπορεί να έχει βιώσει… Η ασθένεια (είτε ψυχική, είτε σωματική), όπως και ο θάνατος, είναι δύο συνθήκες που δεν κατανοούμε και δεν δεχόμαστε εύκολα σαν φυσιολογικές. Μπορεί και να μην είναι. Παρ’ όλα αυτά, είναι μέσα στην ίδια την ζωή, την καθημερινότητα και καλώς ή κακώς στην πορεία του ανθρώπου μέσα σε αυτές. Δεν είμαστε άτρωτοι…

Όμως, κυρίως στην παιδική μας ηλικία, αλλά πολύ πιθανό και στη μετέπειτα ζωή μας, μας έχουν περαστεί υποσυνείδητα αξίες, ιδανικά και πεποιθήσεις για το πόσο τέλειοι, ικανοί, δυνατοί, ανίκητοι, αλάνθαστοι “πρέπει” να είμαστε. Είναι πολύ δύσκολο ένας γονιός να απαλλαγεί εντελώς από τις προσδοκίες που έχει από το παιδί του.. Μεγαλώνοντας λοιπόν ο άνθρωπος δυσκολεύεται να δεχτεί την ήττα, την μειονεξία, τα ελαττώματα, τις ατέλειες του, κι έτσι τα κρύβει. Ας αναλογιστούμε το στρες που προκαλεί μια “αμετάκλητη”, τουλάχιστον αρχικά, κατάσταση μειονεξίας, όπως μια χρόνια ασθένεια, ένα δύσκολο τραύμα (σωματικό ή ψυχικό), μια αναπηρία κλπ.

Ο Άλφρεντ Άντλερ, κορυφαίος ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής, της εποχής του Φρόυντ, και ιδρυτής της Ατομικής Ψυχολογίας, λόγω δικής του αναπηρίας, μελέτησε σε βάθος το αίσθημα μειονεξίας και τις συνέπειες αυτού στη ζωή του ανθρώπου. Μίλησε για το στιλ ζωής, τον ιδιαίτερο δηλαδή τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τόσο τον εαυτό του, όσο και τον κόσμο ευρύτερα, και τον καθοριστικό του ρόλο στην θεραπεία του ατόμου με την αλλαγή- ανατροπή αυτού του μοναδικού σχεδίου ζωής του.

Η αναγνώριση κι η αποδοχή των ιδιαιτεροτήτων μας, αλλά και των ξεχωριστών εμπειριών της ζωής μας, και παράλληλα η συνειδητή επιλογή μιας ποιότητας ζωής, που δεν επιβαρύνει, αλλά ενισχύει, ανανεώνει και αναδημιουργεί τις λειτουργίες μας – νοητικές, συναισθηματικές, ψυχικές και σωματικές- είναι τελικά η ανακουφιστική φροντίδα που χρειάζεται να προσφέρουμε στον εαυτό μας, αλλά και στους γύρω μας.

Η φροντίδα, η ανακούφιση, η παρηγοριά, είναι πράξεις αγάπης, στις οποίες όσοι αντιμετωπίζουν “ατυχίες” στη ζωή τους ή στη ζωή των δικών τους αγαπημένων, αναγκάζονται να εκπαιδευτούν. Η ανθρωπιά μας και η υπέρβαση των δυνατοτήτων μας, έρχονται αφού πρώτα δεχτούμε να ταπεινωθούμε και να αναμετρηθούμε με τα πιο σκοτεινά κι “ανάξια” κομμάτια του εαυτού μας.