Στην πρώτη μας συνάντηση με θέμα τα Συναισθήματα, αναφερθήκαμε στην υγιή- φυσιολογική ροή των συναισθημάτων: πώς βιώνονται, το κάθε ένα από αυτά, στο σώμα μας, πώς μπορούν να εκφραστούν ή να μην εκφραστούν και ποιος είναι ο ρόλος- η χρησιμότητα τους. Στον 2ο κύκλο θα δούμε πώς μπορούμε να αρρωστήσουμε συναισθηματικά, δημιουργώντας, άθελα μας τις περισσότερες φορές, συναισθηματικές προσκολλήσεις, και τι συνέπειες μπορεί αυτές να έχουν στη ζωή και στις σχέσεις μας. Θα δούμε, ακόμα, σε τι συνίσταται η συναισθηματική νοημοσύνη και η συναισθηματική υγεία.
Ψυχικός πόνος
Όταν οι άνθρωποι βιώνουν επώδυνες καταστάσεις κι απώλειες, κι ο πόνος που αυτές προκαλούν δεν εκδηλωθεί, μπορεί να μετατραπεί σε μια χρόνια κατάσταση.
Οι αιτίες του ψυχικού πόνου βρίσκονται, κατά βάση, στο παρελθόν και μπορεί να είναι:
- ένας κακοποιητικός γονιός,
- η ανάληψη δυσανάλογων για την ηλικία μας ρόλων,
- τραυματικά γεγονότα, όπως σοβαρές ασθένειες ή κάποιο ατύχημα,
- παραμέληση από τους γονείς…
Τα συμπτώματα του ψυχικού πόνου εμφανίζονται στο παρόν με τρόπο καμουφλαρισμένο και δημιουργούν αυτοκαταστροφικές σκέψεις, ιδέες και πεποιθήσεις, όπως οι παρακάτω:
- “ο κόσμος είναι κακός κι επικίνδυνος”,
- “θα κάνω κάποιο τρομερό λάθος”,
- “είναι απαράδεκτο να κάνω λάθος”,
- “τίποτα από όσα κάνω δεν είναι αρκετά καλά”,
- “πρέπει να είμαι τέλεια- τέλειος”,
- “δεν μπορώ να εμπιστευτώ τους άλλους”,
- “δεν αντέχω τους ανθρώπους, αλλά και χωρίς αυτούς δεν ζω”.
Στο ερώτημα πώς εκδηλώνεται ο ψυχικός πόνος στο παρόν, στην καθημερινή μας ζωή δηλαδή, η απάντηση είναι μέσω:
- φόβων, φοβιών,
- αγωνίας κι εσωτερικής σύγχυσης,
- οργής και θυμού,
- καχυποψίας,
- αισθημάτων ανεπάρκειας,
- αδυναμίας συγκέντρωσης της σκέψης,
- γενικευμένης θλίψης, δυσθυμίας κι απογοήτευσης.
Θυμός
Το δεύτερο συναίσθημα, στο οποίο μπορεί να μείνουμε για καιρό, να δημιουργήσουμε δηλαδή συναισθηματική προσκόλληση, είναι ο θυμός. Αν καταπιεστεί ο θυμός, ή αν απωθηθεί, μπορεί να αρχίσει να μεταμφιέζεται (σε άλλα συναισθήματα ή συναισθηματικές καταστάσεις), ή και να στρέφεται προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
Οι συνέπειες του απωθημένου- καταπιεσμένου θυμού, μπορεί να είναι:
- ψυχοσωματικές, όπου εκδηλώνονται με υπέρταση, πονοκεφάλους, στομαχικά προβλήματα, δερματικές παθήσεις.
- γενικευμένο αίσθημα ενοχής και απαξίας- απογοήτευσης (“δεν αξίζω, δεν αξίζει τίποτα, δεν αξίζει να ζω”)
- κατάθλιψη, η οποία μεταφράζεται σε ένα γενικό αίσθημα αδυναμίας, ανημπόριας, σε θυματοποίηση, σε απώλεια ελέγχου και επιλογής (αισθάνομαι ότι δεν έχω επιλογή, δεν είμαι κύριος- κύρια των συναισθημάτων και του εαυτού μου, άρα και δεν μπορώ να ελέγξω τίποτα).
Οι παραπάνω συνέπειες, είναι σε προσωπικό επίπεδο. Σε επίπεδο τώρα σχέσεων, ο καταπιεσμένος- απωθημένο θυμός μας, οδηγεί σε:
- αναστάτωση κι εσωτερική σύγχυση χωρίς συγκεκριμένο λόγο,
- γενικευμένη επιθετική και κυνική συμπεριφορά,
- διάθεση υποτίμησης των άλλων,
- μεταφορά του θυμού μου σε περιβάλλοντα και ανθρώπους που ουσιαστικά δεν ευθύνονται για αυτό μου το συναίσθημα.
Όλα τα παραπάνω μας οδηγούν στο να απομονωθούμε σιγά σιγά και κατ’ επέκταση να ανακυκλώνουμε και να διαιωνίζουμε τον καταπιεσμένο θυμό μας…
Ερώτηση- συμβουλή:
Αν ο θυμός προς τον/ την σύζυγό μου επανέρχεται, χρειάζομαι να:
- πάρω διαζύγιο
- ν’αλλάξω τις προσδοκίες μου
- ν’αλλάξω την συμπεριφορά μου
- να καταφύγω σε θεραπεία
- τίποτα από τα παραπάνω
Απάντηση: ν’αλλάξω τις προσδοκίες μου, αφού:
ο θυμός έχει να κάνει πάντα με τις ανεκπλήρωτες προσδοκίες. Εγκαταλείψτε τις προσδοκίες σας και δεν θα υπάρχει θυμός.
Φόβος
- Ο φόβος είναι πρωταρχικό– βασικό συναίσθημα, μαζί με τον θυμό, την λύπη και τη χαρά.
- Προκαλείται από έναν πραγματικό κίνδυνο, από την έκθεση σε τραυματικές καταστάσεις ή τρομακτικές πληροφορίες, κι από την παρατήρηση ανθρώπων που φοβούνται.
- Συγκεκριμένες συνθήκες στην οικογένεια που μεγαλώσαμε και στο περιβάλλον που εκτεθήκαμε στην παιδική μας ηλικία, μπορεί να μας κάνουν να αναπτύξουμε φόβο προς:
- την εγγύτητα, τις στενές δηλαδή σχέσεις,
- την εγκατάλειψη,
- την έκφραση συναισθημάτων.
Αν δεν καταφέρουμε να κατανοήσουμε και να διαχειριστούμε τον φόβο, ο οποίος κατά κανόνα, μας προστατεύει και μας βοηθά να επιβιώσουμε, μπορεί να οδηγηθούμε σε:
- πανικούς: ανεξέλεγκτη έκφραση φόβων, αγωνίας κι ανασφάλειας
- φοβίες: είναι διαφόρων ειδών. Αντισταθμίζουν κεντρικούς φόβους, τις οποίες το άτομο δεν αναγνωρίζει.
- ψυχαναγκαστικές διαταραχές: υιοθετώ διάφορα τελετουργικά, προσπαθώντας να ξορκίσω τις σκέψεις και τα συναισθήματα μου, από τα οποία νιώθω φόβο κι απειλή.
- καχυποψία, απομόνωση, δυσπιστία
- άγχος (αγχώδης διαταραχή)
- σύνδρομο χρόνιας κούρασης.
Τι είναι όμως Συναισθηματική Υγεία; Και σε τι συνίσταται η Συναισθηματική Νοημοσύνη;
Για να κατανοήσουμε την έννοια της Συναισθηματικής Υγείας, μπορούμε πολύ απλά να παρατηρήσουμε τα συνηθισμένα 2χρονα!! Τα συναισθήματα εκφράζονται ελεύθερα πια σε αυτή την ηλικία ( σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης ξεκινά η αυτονόμηση, η ανεξαρτητοποίηση, η κοινωνικοποίηση κλπ.) και γι’αυτό το να κολλήσουμε σε ένα συναίσθημα παραπάνω από λίγα λεπτά δεν συμβαίνει συχνά. Όταν βιωθούν, τα συναισθήματα αλλάζουν. Χωρίς αυτή την εναλλαγή, το άτομο απογοητεύεται, ματαιώνεται, πράγμα που αποδεικνύει ξεκάθαρα τη διαστρεβλωμένη συναισθηματική του έκφραση. Αν όμως, τα συναισθήματα βιωθούν σωστά, στην ώρα τους δηλαδή, κι ελεύθερα, χωρίς να καταπιεστούν ή να χειραγωγηθούν από κάποιον εξωτερικό παράγοντα, τότε εξαφανίζονται αφήνοντας χώρο για τα επόμενα…
Σε αυτό το σημείο, ας κλείσουμε την σημερινή μας αναφορά στα Συναισθήματα, με τους παράγοντες που συνθέτουν αυτό που ονομάζουμε Συναισθηματική Νοημοσύνη…
Έχω Συναισθηματική Νοημοσύνη, όταν:
- Γνωρίζω τα συναισθήματα μου
- Διαχειρίζομαι τα συναισθήματα μου
- Δίνω κίνητρα στον εαυτό μου
- Αναγνωρίζω και κατανοώ τα συναισθήματα των άλλων
- Διαχειρίζομαι τις σχέσεις μου, μέσα από τη διαχείριση των συναισθημάτων – των δικών μου και των άλλων.
Τεστ Συναισθηματικής Νοημοσύνης
Βρείτε την συναισθηματική σας νοημοσύνη, απαντώντας “Σωστό” ή “Λάθος”, στις ερωτήσεις αυτού του σύντομου τεστ σχέσεων:
- Διατηρώ βλεμματική επαφή με το άτομο με το οποίο μιλάω
- Είμαι άνετος-η κατά τη διάρκεια των παύσεων όταν οι άλλοι βιώνουν συναισθήματα
- Αισθάνομαι- καταλαβαίνω, όταν κάποιος είναι προβληματισμένος, χωρίς να το γνωρίζω από πριν
- Είμαι άνετος- η με τα συναισθήματα μου: λύπη, χαρά, θυμό και φόβο
- Δίνω σημασία στα συναισθήματα μου, όταν παίρνω μια απόφαση
- Δεν έχω πρόβλημα στο να εκφράσω τα συναισθήματα μου στους άλλους\
- Μπορώ να μειώσω το στρες μου σε ένα ανεκτό επίπεδο
- Μου αρέσει να γελάω, να παίζω ή να κάνω πλάκα
- Δεν νιώθω να απειλούμαι από διαφωνίες
- Όταν οι άλλοι μιλούν, τους ακούω αντί να δημιουργώ την απάντηση μου.
