Άννα Μερτζάνη
Ημερίδα 6
“Πολυπολιτισμικότητα, διγλωσσία, διαφορετικότητα: Μαθαίνουμε τρόπους επικοινωνίας”.
Το ανήκεις σε ένα πολυπολιτισμικό σχολείο είναι πρόκληση και προνόμιο μαζί. Κατά πόσο είμαστε σε θέση όμως αυτό να το αναγνωρίζουμε; να το εκμεταλλευόμαστε; να το προωθούμε;
Συνήθως οι δυσκολίες που συναντούν οι σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο είναι στον τομέα της επικοινωνίας. Η επικοινωνία στην πιο απλή της μορφή, περιλαμβάνει έναν πομπό κι ένα δέκτη. Ο πομπός είναι αυτός που στέλνει το μήνυμα κι ο δέκτης αυτός που το λαμβάνει. Το μήνυμα όμως κατά την μεταφορά του συναντά εμπόδια, όπως θα δούμε παρακάτω, με αποτέλεσμα να γίνονται παρεξηγήσεις, παρανοήσεις και να δημιουργούνται κενά.
Η γλώσσα, η θρησκεία, οι αξίες, τα ήθη και τα έθιμα, ολόκληρη η ιστορία κι η νοοτροπία ενός λαού εμπεριέχονται στο μήνυμα που στέλνει ο πομπός, αλλά και σε αυτό που τελικά λαμβάνει ο δέκτης. Ο λόγος μας δηλαδή είναι σπάνια αντικειμενικός…Αντίθετα κουβαλάει συγκαλυμμένη όλη την υποκειμενική μας πραγματικότητα, κουβαλάει την ταυτότητα μας. Το ίδιο και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα λόγια που οι άλλοι μας μεταφέρουν. Όλο αυτό φυσικά γίνεται ασυνείδητα, αλλά και υποσυνείδητα το αντιλαμβανόμαστε.
Για να σας το μεταφέρω σαν εικόνα και να γίνει πιο εύκολα κατανοητό, θα ήθελα να φανταστείτε ότι ο πομπός κι ο δέκτης, που συμμετέχουν στην επικοινωνία, αναπαρίστανται σαν κύκλοι, που μέσα τους έχουν άλλους κύκλους, που μέσα τους έχουν άλλους κύκλους και ούτω καθεξής, σαν δύο κρεμμύδια.
Άννα Μερτζάνη
Ημερίδα 6
“Πολυπολιτισμικότητα, διγλωσσία, διαφορετικότητα: Μαθαίνουμε τρόπους επικοινωνίας”.
Το ανήκεις σε ένα πολυπολιτισμικό σχολείο είναι πρόκληση και προνόμιο μαζί. Κατά πόσο είμαστε σε θέση όμως αυτό να το αναγνωρίζουμε; να το εκμεταλλευόμαστε; να το προωθούμε;
Συνήθως οι δυσκολίες που συναντούν οι σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο είναι στον τομέα της επικοινωνίας. Η επικοινωνία στην πιο απλή της μορφή, περιλαμβάνει έναν πομπό κι ένα δέκτη. Ο πομπός είναι αυτός που στέλνει το μήνυμα κι ο δέκτης αυτός που το λαμβάνει. Το μήνυμα όμως κατά την μεταφορά του συναντά εμπόδια, όπως θα δούμε παρακάτω, με αποτέλεσμα να γίνονται παρεξηγήσεις, παρανοήσεις και να δημιουργούνται κενά.
Η γλώσσα, η θρησκεία, οι αξίες, τα ήθη και τα έθιμα, ολόκληρη η ιστορία κι η νοοτροπία ενός λαού εμπεριέχονται στο μήνυμα που στέλνει ο πομπός, αλλά και σε αυτό που τελικά λαμβάνει ο δέκτης. Ο λόγος μας δηλαδή είναι σπάνια αντικειμενικός…Αντίθετα κουβαλάει συγκαλυμμένη όλη την υποκειμενική μας πραγματικότητα, κουβαλάει την ταυτότητα μας. Το ίδιο και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα λόγια που οι άλλοι μας μεταφέρουν. Όλο αυτό φυσικά γίνεται ασυνείδητα, αλλά και υποσυνείδητα το αντιλαμβανόμαστε.
Για να σας το μεταφέρω σαν εικόνα και να γίνει πιο εύκολα κατανοητό, θα ήθελα να φανταστείτε ότι ο πομπός κι ο δέκτης, που συμμετέχουν στην επικοινωνία, αναπαρίστανται σαν κύκλοι, που μέσα τους έχουν άλλους κύκλους, που μέσα τους έχουν άλλους κύκλους και ούτω καθεξής, σαν δύο κρεμμύδια.
Φανταστείτε τώρα το μήνυμα να ξεκινά από τον πυρήνα του κρεμμυδιού και μέχρι να φτάσει στην εξωτερική επιφάνεια να έχει μετατραπεί, μεταλλαχτεί, αλλοιωθεί από όλες τις προηγούμενες επιφάνειες που πέρασε… Αντίστοιχα, όταν φτάνει το μήνυμα στον δέκτη, μέχρι να φτάσει στον πυρήνα του (εικόνα του κρεμμυδιού), έχει “εμπλουτιστεί” με πολλές επιπλέον προσωπικές πληροφορίες του δέκτη που το έχουν εντελώς μερικές φορές αλλάξει…
Άλλες διαφορές, που όπως και οι πολιτισμικές, μπορούν να δυσκολέψουν την επικοινωνία είναι η ηλικία, το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο, η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, η νοητική του κατάσταση, η κοινωνική του θέση κ.α. Αν όμως δεν υπάρχει επικοινωνία, δεν υπάρχει και σχέση. Τι χρειάζεται λοιπόν; Πώς θα μπορούμε να πετύχουμε μια επικοινωνία, και άρα μια σχέση, στην οποία δεν θα παρεμβάλλονται όλα τα παραπάνω; Απαραίτητη προϋπόθεση για να μεταφερθεί ένα μήνυμα όπως είναι και να γίνει κατανοητό, είναι Α) ο πομπός και ο δέκτης να γνωρίζουν ποιοι είναι: ποιες είναι οι αξίες τους, τα πρότυπα, η ιστορία, οι πεποιθήσεις τους κλπ. Να γνωρίζουν δηλαδή ποια είναι τα στρώματα που καλύπτουν τον πυρήνα τους. Και Β) να γνωρίζουν ποιος είναι ο συνομιλητής τους.
Στη συνέχεια μέσα από ασκήσεις προσπάθησα να καταστήσω όσο το δυνατόν πιο κατανοητά τα παραπάνω. Παίξαμε με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους το “χαλασμένο τηλέφωνο”. Καταλήξαμε ότι όσο παραμορφωμένο κι αν βγει το μήνυμα, αλλά ακόμα κι αν μεταφερθεί έτσι ακριβώς όπως ειπώθηκε, αυτό που μένει είναι το συναίσθημα, αυτό δηλαδή που κρύβει το μήνυμα από πίσω. Η μη λεκτική επικοινωνία είναι το 70% της επικοινωνίας: ο τόνος της φωνής μου, ο τρόπος έκφρασης και το συναίσθημα μου, είναι αυτό που κρύβεται πίσω από τις λέξεις κι είναι και αυτό που μένει πιο έντονα στον συνομιλητή μου. Όσες κι αν είναι οι διαφορές, όταν επικεντρωθώ στο να μάθω τον εαυτό μου και τον άλλο, η επικοινωνία διευκολύνεται, οι παρεξηγήσεις κι οι παρανοήσεις αποφεύγονται, τα κενά καλύπτονται από τη μη λεκτική επικοινωνία.
Πώς επικοινωνώ και τελικά κοινωνώ τις διαφορές μου;
Όταν ακούω τον συνομιλητή μου, χωρίς να σκέφτομαι τι θα απαντήσω μετά ή γενικότερα χωρίς να σκέφτομαι τον δικό μου εαυτό, προσπαθώντας να μπω στα παπούτσια του άλλου.
- Όταν μεταφέρω ένα ξεκάθαρο μήνυμα, είμαι δηλαδή όσο πιο απλός-η, όσο πιο ανοιχτός-η, όσο πιο αληθινός-η κι εμπιστεύομαι την ίδια την διαδικασία της επικοινωνίας.
- Όταν είμαι συνειδητός-η και συγκεντρωμένος-η στο εδώ και τώρα, όταν είμαι μαζί με τον άλλο με όλες μου τις αισθήσεις.
- Όταν μιλάω μέσα τα συναισθήματα μου, για τα συναισθήματα μου, δείχνοντας τα συναισθήματα μου, τα οποία είναι η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΓΛΩΣΣΑ.
Συμπερασματικά, εγώ προσωπικά πιστεύω ότι ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, το πρόβλημα το έχουμε εμείς οι μεγάλοι. Αν πάλι εμείς γίνουμε πρότυπα επικοινωνίας, με τον τρόπο που είπαμε παραπάνω, θα δείξουμε στα παιδιά πώς να γεφυρώνουν τις διαφορές τους, να εμπιστεύονται τα ένστικτα τους, τη διαίσθηση, τα συναισθήματα τους. Θα τους μάθουμε πώς να γίνονται δημιουργοί σχέσεων, πώς να βγαίνουν έξω από τα περιορισμένα πλαίσια του “κρεμμυδιού” τους και πώς να μεταδίδουν αγάπη.